Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 
TESTO

Mariposas e archibusadas

 

Beni frade ...

Beni

in antis chi sa bidda accrèsurent partìndela

in carreras de bonos e de malos.

Beni frade

setzi in sa mesa mia

ca pane e amistade partimus: cuss'amistade

chi a sos fizos de s'òmine mai apo negadu.

Beni

peri chi siat solu po sarvare s'urtima mariposa 'e custu logu; manos contipizosas

isètana sas rosas...

 

 

 

Pavia aiat dadu un'urtima mirada a sos versos apenas cumpostos, aiat istudadu su computer e cunzadu su cuadernu in su cale aiat iscritu apuntos de cussu cumponimentu. Mesanote che fit colada dae unu bellu pagu. S'òmine fit intradu, chene mutzu nen sonu, a s'aposentu de sos fizos, aiat dadu unu basitu lèviu a Borys e Yana chi dromiant che angheleddos e si che fit corcadu in su letu lenu lenu, afranzandesi dìlìgu a Galina, sa muzere mesu dromida.

Comente a medas àteras, cussa note Pavia non be resessiat a che tenner su sonnu. Pessamentos de acoru li colaiant in conca che bolos de corvos, abolotàndeli su petus. Su poeta, comente naraiant sos cumpanzos, non poniat pee a fromiga; fit un'òmine bonu. lssu fit naschidu in Mariupol e inie biviat, in una domedda noa, non manna, ma còdoma e afranzosa, mantesa che isprigu, siat dae Galina che dae su maridu. Pavia travallaiat manizande una gru in su portu de sa bidda sua. Sa muzere aiat s'impreu in una butega de bestires e, si puru non fint riccos, biviant ditzosos e in paghe.

Paghe!... Sos bisos de sos òmines si perdent in custu caminu nostru non semper in logu paris. In cussa terra de làcana, disamistade manna aiat mintidu abolotu, odiu e morte. Chie s'intendiat russu e tiraiat a sa Rùssia, chi s'intendiat ucrainu e tiraiat a s'àtera banda. lntremesu, inzurzas, fusiladas, mortes, odios, vendittas e fàulas chi abenenaiant sas mentes e poniant su frade contra a su frade in unu chertu chene fine. Pavia faeddaiat s'ucrainu e Galina fit de limba russa, ma mai aiant àpidu una paràula o unu pessamentu malu po custu fatu. Fint sas puntas fortes de ambas bandas sos brionzanos prus accanidos chi fint semper in lite e cando caligunu ruiat, morte giamaiat morte.

A agontzare sas cosas, b'aiant pessadu sos sordados russos, bènnidos a illiberare sos frades carrales, naraiant.

 

Sas sirenas aiant cumentzadu a cantare sas grobes issoro, chi contaiant de palatos torrados a corte, de sa morte, chi che leaiat zòvanos, betzos e pipios e de tanta timòria e disaccatu. Pavia fit istadu obrigadu a piantare su travallu in su portu e gas'etotu Galina. Sos ucrainos chircaiant de si difèndere comente podiant: chin sa fortza o chin sas trampas. Ma in s'àtera banda aiant mìssiles e cannones e pagu cosa podiant fagher sas armas minudas issoro.

Bista s'andanta chi fit pigande sa gherra, sa familedda nostra aiat imboligadu su bagàlliu chi podiant trazare chin chin iddos e fint isetande s'occasione zusta po piantare afetos e benes issoro.

Unu carru armadu aiat isparadu unu corfu de cannone chi aiat irmatadu su palatu inue issos biviant.  In antis chi torrarent in surcu dae s'assustru mannu, bator sordados russos ch'aiant irbarradu sa janna issoro e fint intrados che bentu de malasorte. Pavia aiat tentadu de protestare ma unu corfu a conca l'aiat fatu ruer irmedduinadu. Galina si fit ghetada che ae contra a s'òmine chi aiat corfadu su maridu ma, aiat solu ifranchiadu su pitzinnu chi, po risposta, s'aiat ghetadu un iscacàlliu mannu pessande a comente la diat aer pagada. Duos de sos àteros aiant mantesu sa fèmina e su sordadu ifranchiadu si li fit ghetadu a pitu alluscadu, tirandecheli su bestire a corriolos e abusande de Galina in dae nantis de Borys e de Yana chi pranghiant chene cossolu chircande, chene pòdere, d'azuare sa marna imperada a turnu dae totu sa tropa.

Pavia, istontoleadu, a s'ischidada dae su corfu, sa prima cosa chi aiat intesu fit su tùnchiu disisperadu de sa muzere suta su violentadore de turnu. Chene lu dare a bìdere, aiat pompiadu intundu, chircande una manera d'azuare sa poverita. Su sordadu chi in cussu mementu jughiat in punzos a Galina, s'aiat faladu sos cartzones chi, impare chin sa pistola, fint in terra. Lestru che coete, Pavia aggarrat sa pistola e isparat unu corfu a s'òmine mesu nudu; sa balla l'intrat in su costazu, truncàndeli s'apèddiu paris chin sa vida. No aiat pòtidu fagher àteru, unu cumpanzu de su mortu l'aiat iscutu una fusilada chi l'aiat pertuntu sa petorra dae banda in banda. Sos violentadores, pràghidos, comente chi si trataret de unu travallu sisiat, aiant mortu a Galina chin una balla in cherveddos, e tando aiant averiguadu cadàveres e galassos chircande dinare e ozetos de oro chi s'aiant postu in buzacca, partinde totu che bonos frades. Sos duos pipios che los aiant leados chin issos, lassande in sa domo babbu e mamma in terra, paris chin su cumpanzu issoro, accumonados dae un pischina de sàmbene chi aiat inundadu su pamentu.

Non s'ischit bene si, minutos o oras a pustis, duos bighinos fint intrados e compudadu chie fit biu e chie mortu.

Borys e Yana fint isparidos e in s'aposentu de sa domo disastrada, fritos che-i su màrmuru, be fint su sordadu invasore e sa pòvera Galina, in sa nudidade orrorosa de sa dispedida issoro. Pavia non daiat sinzales de vida, però sa carena fit ecantu cajente.

"Custu pòveru mal'assortidu est galu biu"! ait nadu mannoi Petro tocande su brussu e sa fronte de Pavlos, chi faghiant galu unu tocheddu, dèbile dèbile.

"Benide, benide, provade a sarvare nessis a issu, bistu chi non tenet prus una famìlia" ...

Manos piedosas aiant irforradu una fossa manna e aiant suterradu sos mortos de cussa domo e de totu sas àteras chi sos cannones e sa maledade de Cainu, forte de s'impunidade de sa gherra e de sas armas istruidoras aiant torradu a muridinas.

Unu mese aiat inghiriadu Pavia in su labirintu de sa vida e de sa morte.

 

Sa balla l'aiat pertuntu unu prumone, colande a unu pòddighe dae su coro e bessindeche in fundu de sa pala manca.

Notes e dies pariant uguales po su malassortidu poeta. In labirintos de dillìriu, sa pesadilla fit sèmpere sa pròpia: bidiat sa muzere violentada dae su bighinu invasore, sos fizos custrintos a assistere a su disonore mannu suu e de totu su pòpulu catigadu. In petus, prus de su dolore de sa balla, intendiat unu pesu mannu chi faeddaiat de su fallimentu suu de babbu e maridu chi non fit resessidu a difèndere sas siendas suas prus mannas.

lntas sas lagrimas si fint siccadas. Como fit un'àteru dolore, fint àteros pessos, àteros disinnos.

Mannoi Petro, pessande chi li poderet fàghere piaghere, che l'aiat zutu a s'uspidale improvisadu su cuadernu de sas poesias suas, chin pàzinas prenas de sàmbene e àteras brusadas dae sas bombas.

Apenas si fit pòtidu arritzare, Pavlo fit andadu a sa tumba ue sa muzere pasaiat chin àteros dirgrassiados, e in su zardinu bortadu in campusantu aiat interradu su libru e sos pessos suos de amore e paghe universale.

Sa bidda nadia l'aiant torrada a una muridina in ue naschiant frores ruinzados de carros armados, ingrassados dae una infinidade de cadaveres.

Sos pessamentos de paghe, de perdonu, de amore e bonu 'etu de Pavlo fint mortos po semper. Sòmine si fit ispostadu conca a ue morit sole e aiat fatu tropa chin una de sas tantas brigadas improvisadas chi resistiant a s'inimigu. Un'inimigu non sèmpere craru de connòschere: sos prus fint russos ma àteros fint paesanos suos chi cheriant sa Rùssia e non s'Ucraina po pàtria de servire, d'istimare e de difèndere.

Pavlo non faghiat meda diferèssia tra sos duos inimigos, pr'eddu fint diventados solu dimonios d'ispèrdere, de mòrrere in cale sisiat manera. In issos, su poeta iscontzu, bidiat solu sos chi aiant violentadu e mortu a Galina e fatu isparire sos duos pipios po los pesare chin ideas diferentes e mintire in s'ànima issoro galu modde, ubidièssia e rispetu a chie los aiat chin tanta violentzia orfanados.

A su postu de pinna e papiru, Pavlo fit pigande semper prus cumonèssia chin fusiles, bazookas, esprosivos de medas zenias e totu cussos aurtos chi podiant servire a bìnchere sos invasores, in cale sisiat manera e chin cale sisiat morte. Paràulas comente cavalleria, onore, valore o àteros machines sìmiles, pariant mortos po semper; sa cosa prus importante fit a frimare s'inimigu. lnimigu chi lis torraiat su bonu grabu in su pròpiu pratu: imperande bombas proibidas dae sos sàvios chi no andaiant in gherra, bumbardande e alluende palatos intreos, bòidos èsserent o prenos, violentande pitzinnas presoneras e, prus de totu su restu, furande cale sisiat cosa chi che pòderent turare.

Una note, ben'armados e mascarados chin tutas mimèticas e titieddu, una dosina d'eddos fint partidos in tres màcchinas po una bintina de chilometros e tando aiant sighidu a pee po àteros duos o tres intas a arribare a unu biddazu mesu derrutu in ue una brigada de invasores aiant istabilidu sa base. A daenantis fint avantados Pavlo e unu zovaneddu pili brundu e ogri làtinu, bellu che unu sole. Sa bellesa, non fit però sa birtude prus manna sua: lèviu che gatu areste, su sordadeddu fit arribadu a palas de unu vaidanu, chi faghiat sa guàrdia joghitandesi chin su telefoneddu e, chin una colada de lepa in trugu, aiat irgannadu su zòvanu faghèndelu ruer a terra che saccu de repente irvoidadu. Pavlo aiat fatu sa pròpia cosa chin àteros duos; unu fit siguramente russu, ma su secundu, chi cumpariat de deghessete o degheot'annos fit su fizu de unu cumpanzu de travallu de su poeta ziradu in lupu. S'òmine non aiat intesu nen piedade nen sensu de curpa, comente chi cudd'ànima bella, pronta a s'amistade e a sa paghe, s'esseret eclissada po sèmpere.

 

Mortos sos tres vaidanos sa tropa de sos sordados aiat postu esprosivos in domos e carros armados, lassandende duos chene minados. cando aiant sistemadu totu fint torrados issegus a logu seguru, dae ue aiant incarcadu su pòddighe a su telecumandu, faghende belare in aeras òmines e màcchinas de gherra. Chin sos duos carros intreos, fint torrados a sa base issoro.

Pagas dies a pustis, sa tropa de sos incursores ucrainos, fint partidos po un'àtera missione chi nemos depiat ischire nen suspetare, ne in s'una banda ne in s'àtera de su fronte. Sos amigos americanos e ingresos, los aiant avertidos de un'incontru secretu de bator zenerales russos a pagos chilometros dae sa làcana de sos duos istados. Po prima cosa sos ucrainos aiant addopiadu sos cumpanzos de bardana, faghende una chedda de una trintina d'òmines, armados de bazooka ùrtimu modellu, de corazu, de òdiu po s'inimigu e de isperièssia cumproada.

Su caminu l'aiant fatu chin macchinas, a pee, a culu a modde jumpande carchi riu astraadu, e peri a pàmpalas, cando sordados russos los podiant sejare e isparare.

Arribados a cudd'ala de sa làcana, in su biddazu sinzoladu dae sos amigos americanos, sos incorsores ucrainos fint arrumbados bene isticchidos e chene lis bessire pìulu, isprorande chin sos binòcolos, dònnia domo, dònnia pessone, dònnia  mòfida chi faghiant sos sordados, pompiande e iscurtande chin trastes chi che teniant intas sas paràulas de innedda, in manera de ischire chene farta inue fint sos zenerales e graduados mannos e inue sos sordados simpres. Sos russos fint unu battallione de unos ses chentos òmines, bene vardados dae vaidanos postos totu intundu, in sos zassos ue podiant bìdere prus a innedda. S'ispantu de su mementu aiat azuadu sos ucrainos; chene mutzu nen sonu aiant eliminadu totu sos vaidanos, chie chin matzuccu, chie chin lepa.

Pustis de aer minadu totu sos trastes bèllicos, su Coronello Artem aiat dadu un'incàrrigu diferente a donniunu de sos suos, cando daiat su sinzale depiant isparare totu paris chene dare possibilidade a s'inimigu de si difèndere. Mesanote che fit zai colada dae unu bellu pagu. Sos russos istracos mortos de una die de caminonzu e apostamentos fint istestulados in sa corcadorza issoro: branda èsseret o in terra. Su coronello Artem aiat incarcadu su pòddighe in su telefoneddu e unu secundu a pustis sa terra si fit alluta in fogu, ispartinande cantzos de sordados, de domos e de armas a chentu prebanda. Trint'òmines aiant fatu peta de masellu de unu batallione inimigu. Sos pagos chi si l'aiant iscampada, chircaiant de si difèndere isparande carchi corfu contra a òmines chi non bidiant.

Sa tropa de sos trinta ch'aiat istruidu su batallione cuasi chene pèrdidas. Solu duos ucrainos fint rutos cussa note. Bistu chi s'inimigu pariat chi no esisteret prus, sos sordados de Kiev fint avantados peri framas e isperdìssiu, accabande sos fertos e bardanande dònnia cosa de valore.

A pagos metros dae sos palatos allutos e derrutos, unu bighinadu de domos de campanna, inue s'intuiat zente isprasumada chin non si cheriat bista e galu prus pagu compudada. Sos ucrainos chin s'imortalidade chi sas armas lis daiant, ch'aiant irbarradu ghennas e ventanas e aian fatu su chi faghiant totu sos sordados in gherra: violentadas sas fèminas prus zeniosas, mortos sos òmines chi daiant fastìdiu e furadu dinare e ozetos de oro. Pavlos, peri chin totu s'òdiu chi aiat in petus, si fit tiradu a banda e no aiat picadu parte a sa festa de sos binchidores. Una domo, a banda dae sas àteras, aiat tzapadu sa curiosidade sua. In s'intrada, unu billete iscritu a manos narait: "zona militare non si podet intrare". Su logu, chene ventanas fit totu cunzadu a crae. Pavia si fit cumbintu chi èsseret unu depositu de armas, prenu mancari de cussas pròpias bombas chi ruiant a pitu de sos ucrainos innossentes.  In s'ìnteri sos cumpanzos fint apentàndesi chin sas dirgrassiadas

 

pitzinnas russas, s'antigu poeta leat unu bazooka e isparat a sa janna de sa domo serrada. Pustis un'àteru corfu e un'àteru galu po seguridade. Sos tronos aiant postu in abolotu sos cumpanzos chi aiant piantadu sas fèminas e fint bessidos a armas in punzos. Sa domo fit torrada a muridina ma de armas, peri framas fragosas, non b'aiat arrastu. Tra matones e traes fumiande, si bidiat solu carchi mermu ispartinadu de fizos d'òmine e sàmbene, sàmbene, sàmbene in totue, a pintare sa gròria de sos balorosos gherreris.

Pavia fit arrumbadu chene paràulas, chene vuluntade, chene sentidos; intas sa morte de s'ànima li pariat menzus de sos pessos chi corno l'abolotaint su petus, ùnica parte bia de sa carena sua. Pàtria, eroismu, venditta, onore, li pariant solu paràulas bòidas, chene perunu sensu, chene perunu sinnu de umanidade. Sos cumpanzos chircaint de l'incorazare naràndeli chi, peri si fint minores semper inimigos fint. S'òmine no aiat rispostu nudda si fit accurtziadu a unu moròtulu de carre e sàmbene chi non si connoschiat prus ite fit e ch'aiat collidu dae mesu sos carchinatzos una pipia d'istratzos. Pariat pròpia cussa chi sa fizighedda sua Yana jughiat semper chin chin idda.

Torrados a sa base, sos mastros de paràulas aiant contadu a su mundu chi sos russos aiant bumbardadu una domo prena de pipios ucrainos e sos sordados de Kiev lis aiant torradu su chitu morinde sos zenerales russos.

Su mundu intreu si fit indinnadu. Pavia fit isparidu.

Nemos ischiat ite si nd'aiat costadu d'eddu. Chie naraiat chi fit mortu, chie chi fit emigradu po si sarvare, chie chi si fit fatu prade in unu cumbentu chi no accolloziat visita peruna.

Sa gherra aiat intregadu sa parte de dolore e de lutu a donniunu, ma, comente in su mundu capitat, chie aiat leadu parte minore e chie parte manna ...

Sos gastos, de vidas e gabales, comente a semper los aiant pagados sos prus de toddidura, sos prus dèbiles ... Pròpiu comente narat su ditzu sardu: "Neghe o non neghe, nde pranghet berveghe".

 

SCHEDA DELL'OPERA
Titolo

Mariposas e archibusadas

Sezione Sezione Prosa
Autore Luca Meledina
Nome  
Anno 2022
Argomento  
Descrizione  
Lingua  
Editore Premio Ozieri
Contributore ATHENA SRL
Tipo  
Formato  
Fonte Premio Ozieri
Relazione Concorso Premio Ozieri 2022
Copertura Logudoro, Sardegna Italia
Diritti Comune Ozieri, Premio Ozieri
Analisi del Testo  
Torna all'inizio del contenuto