Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 

Informazioni sull'opera

TESTO


MURTINEDDA
UN' ACCHETTA BRIOSA
(Sas emotziones de sas primas scurritzadas)


Simone aiat superadu chin profettu s'annu iscolasticu in su Liceo de Thatari
duncas
sos
giajos cuntentos e ammannatzados intendeint su piaghere de li fagher un'istrina.
Occannu,
- li nerzeit su donnu mannu
-"mi tiat piaghere de ti fagher cumprire unu bellu
biatzu in su continente
opuru in Franza o in Svizzera. Penso chi ti pottat torrare utile incuminzare a
connoscher ateros logos
istudiare ateras cumunidades ziviles
iscambiare peraulas e opiniones chin
zente ch'at cultura e limbatzos divressios."
Est sen'ateru unu bonu pensamentu su bostru,
- addueit Simone
- "e mi tiai piaghere meda
fagher un'esperienzia che-i cussa
ma si non si podet fagher como cherzo aer s'isettu de la podet
fagher in sos annos ch'ant a bennere. Occannu tio preferire de poder comporare una Espe
mi podet
esser cumbeniente meda in Thatari non tantu pro m'ispassare
ma pro andare e benner da-e iscola

tenzende contu chi custa ch'es posta attesu meda
da-e sa-domo nostra"
E it'est custa Espe! Unu minzidiu nou, un'ateru miraculu de sa tecnica e de sa
modernidade?
Azis indevinadu, si trattat abberu de una motoretta, una macchinedda a duas rodas,
economica in su pretziu e in sos consumos, podet tratzare duas pessones cumpridas e podet fagher
finas 60 Km. a s'ora. Espe est unu mimene de appostitza, gasie l'at cherfida giamare sa Piaggio, una
fbbrica ch'innanti produiat aereoplanos de gherra e-i como pro sos tempos de paghe s'est adattende
a frabbicare custu tipu de motoretta ch'est piaghinde meda massimamente a sos- giovanos.
Cuss'annu pro sas vacanzias
Simone lompeit a Gurulis a capaddu de una Espe noa noa. Fit
figura ch'in sa bidda teviat esser una novidade assoluta. Fit unu sapadu sero
Simone si frimmeit
denanti a sa gianna de sa domo de sos giajos. Aiat suspesu sa Espe in su capaddette e si fit
iscutinende da-e dossu su pruere ch'aiat coltu in s'istradone. Aiat fatta unu bonu biatzu e pariat
cuntentu meda de sa compora. Deeit un'ojada a s'orolotzu
e bortadu a sos betzos nerzeit
suddisfattu e cuntentu: "Pagu prus de un'ora da-e Thatari a Gurulis sena forzare nemmaneu. "Sos
betzos umpare a ateros curiosistas de passatzu fint intentos a cumpassare cuss'inzeniu.
ite bos paret Babà'!
- Pregunteit Simone a cussu puntu.
Ite cheres chi ti nerza! In sa familia de sos capaddos pura bei Runt sas divressidades de sas
ratzas, bei sunt sas ebbas prejadas cales podent esser sas de sa ratza inglesa e araba, meda connottas
in Sardinnia, e bei est puru sa ratza sarda chi produit soggettos prus minoraghes, ma meda prus
adattos a su pasculu, a sa natura de su territoriu e prus de agguantu a sas fadigas. De capaddos de
custa ratza sa Sardinnia nd'est bistada sempre piena. Cust'ebbuttaa meccanica tua, bida finas in su
cuttestu de sa familia de sas macchinas, est gasìe minore chi mi paret unu molenteddu.
Daghi l'azis a bider a s'opera so-e siguru ch'azis a mudare giuditziu e opinione! dademi su
tempus de m'isciuccare sa cara da-e su pruere, pustis bos setzo in sa groppera e andamus a fagher
un'inghiriu in sa bidda.


Su chistionu non s'istudeit inoghe
benzeit sighidu prus tardu
in su salottinu 'e domo e si
nde chistioneit pro una pariga de oras dadu chi s'argumentu aiat ischidadu sa memoria e-i sa fantasia
de su betzu.
Deo mi rendo contu,
- Incuminzeeit a narrere su donnu mannu introduinde su chistionu
-"
Chi onzi generazione s'intendat ispinta a vivere una realidade totta sua sigundu sos medellos
ch'enint impostos da-e su progressu e da-e sas esperienzias aggualadas a sa modernidade de sos
tempos. Non si podet negare chi massimamente da-e sa sensada de sa gherra
s'isviluppu de sa
tecnologia non siat fattende passos longos in tottu sos campos. Deo penso a sa sorte ch'at a benner
reservada a su capaddu e a s'ateru bestiamine de domadura
su cale
da-e cando su mundu est mundu
at biatzadu semper umpare a s'omine
duncas a sa vida
a su progressu
a sa zivilidade de su genere
umanu."
Su rapportu de s'omine chin su capaddu, massimamente in sa sotziedade sarda,
incuminzaiat cando si fit ancora piseddos. De capaddos in s'aziendighedda nostra, tantu pro narrere,
nde tepaer bidu nascher e creschere chentinaias. Su capaddu, a parte s'utiliade in sos servitzios
ingentiliat s'atzzienda e li daiat valore e calidade. Tres e finas battor ebbas domadas fint semper
disponibiles pro sa collettividade familiare. Chin sos capaddos s'istabiliat unu rapportu de
cunfidenzià, de amiganzia, pariat chi s'omine non poterat vivere sena su capaddu e-i su capaddu no
aerat rajone de esistere sena s'omine.
S'esperienzta chi prus de ateras m'est restada imprimida in sa memoria l'appo madurada
cand'aio aitzu doigh'annos. Un'ebbutta murtina isteddada aitzu anzianedda, morzeit pro curpa de unu
male repentinu giamadu S'essida 'e coghiere e lasseit orfanedda una pudderiga chi no' aiat cumpridu
sos duos meses. A cussu puntu sa sorte de s'orfanedda pariat ligada a sa sorte de sa mama. A babbu
meu li dispiaghiat de perdere su fedu puru e lassare isperdere cuss'istirpe rustiga, tottu briu e ch'aiat
tottu sos connotados de sa bera ratza sarda.
La-cherimus fagher una proa? nerzei gasi brullende. Si sa pudderighedda mi nde l'attides a
domo li sistemo un'accollottU in sa lotza e be-i penso deo a la pesare comente si podet pesare unu
catteddu'o un'anzone mannale.
Luégo mi ponzei a coro sa sorte de cuss'orfanedda ch'aiat eredadu su malessi pilutzu de sa
mama. Nessi battor bortas su die chin su biberon li daio su latte friscu. Carchi difficultade in sos
primos dies, pustis s'abberzeit tra nois unu rapportu prus che normale, mi beniat infattu che una
catteddu ammaestradu. L'aio dadu finas unu mimene: Murtinedda. L'amus tenta in sa lotza 'e domo
finas ch'at cumpridu sos degne meses, pustis babbu la cherfeit futzire' a unu cunzadu ch'aimis
accanta a sa bidda. Deo mi fio impinniaddu a la vigiulare e a l'assistire cada die. Cando lompio a sa
giaga de su cunzadu, nessi tres bortas su die, bastaiat unu fruscigheddu o finas a la giamare chin su
numene sou e nde beniaat currende e gioghittende. Aio semprer carchi cosighedda de li dare. E gasie
andeit a innanti finas ch'at cumpridu sos duos annos, s'edade prus cumbeniente pro sa domadura. Fit
creschida gasie dechida chi pariat una pintura, su pilutzu li lughiat che un'ispiju.
A cussu puntu bisonzaiat de incuminzare a li dare carchi letzione. E chin Murtinedda appo
fattu sas primas esperienzias de s'iscola de sa domadura. No est bistadu diffitzile ca sbacchetta fit
galu a sa mnu de s'omine. Su terrinu de su cunzadu fit aitzu in pesantinu e si prestaiat a dovere
a proare sas primas iscurritzadas, a sa nuda si cumprendede.Innanti, appo proadu a trottigheddare,
pustis a parafua, a una manu tenio sa fune chin s'atera mi tenio frimmu a sa giua. La tevias bidere
a Muriwedda chin sa conca abbasciada, su murru ispintu in denanti, sas orijas rìtzas, sa coa tettera e


naggios longos in un'alenU che fimis in su capu 'e susu. Cando s'ammanitzaiat pro torrare a tuccare,
chin sos ojos chi li lughiant che duas perlas pariat chi cherferat leare su bolu. Percurrimis su cunzadu
daa-c gioso a susu battoro e finas chimbe bortas. A s'assegus pariat prus contenta issa de cantu potio
esser deo.
Su die de Corpus de Cristos, chin s'ebbutta mia galu domada e bene grunida, fio, in
s'irighiriu umpare a sos ateros piseddos prus a mancu de sa matess'edade mia, tott'in sas primas filas
umpare a sos mannos pro sighire s'inghiriu
Sensada sa zerimonia, omines e capaddos, sigundu s'usanzia si disponzeint pro ponner in
issiena sa currilada de sas parillias in s'istradone chi pigat da-e Mara. Lompidos a s'essida de sa
bidda, nois piseddos amus agattadu s'atzessu impedidu da-e una pattullia de carabineris chi pariant
intenzionados a fagher passare sos mannos ebbia. A nudda sunt servidas sas assiguratziones de babbu
meeu in-su contu de sa cunfidenzia e de sa siguresa chi galu tenio in su guvernu de cuss'ebbutta. Su
cumandante aiat afferradu sas brancas de sa brillia e mi fatteit torrare insegus sena piedade. Cassa
leada de positzione no' nos l'isettaiamis, est bistada comente chi nos aerent dadu una matzada in
conca.
Amus giradu sas palas e-i su cumandante resteit cumbinchidu chi esseremus detzisos
aabberu a che leare sos capaddos a s'istalla. Beninde, chin megus, nerzei a issos cando fimis restados
solos, trocchimus in su caminu curzu chi giughet a Molinos e lompimos finas innanti de sos mannos a
inube est istabilida sa tuccada. S'arrivu, che a su solitu, si teviat congruire in su filu derettu de
s'istradone ch'est in s'intrada de sa bidda. Sa zentoria fit totta assentada in sos muros a fiancu
illongu de s'istraddone da-e inube si podiat bideretottu su percursu.
Tuccheifit pro primas sas parillias de sos mannos, una vintina. Nois piseddos, tres parillias
in tottu, amus chircadu de restare cuados in desegus de una giraorta e amus isettadu sa tuccada de
tottu sas ateras parillias. Murtinedda fit sa prus giovana e balanzeit luego sa punta de su fiottu!
Caando semus lompidos a s'incuminzu de su rettifilu inube fit postu su traguardu, sos carabineris
chin su cumandante fit galu inibe e s'isbratzaiant in sa gana de nos frimmare, si sunt devidos
fraanghere e impresse puru pro non currer s'arriscu de si fagher rujare da-e sos capaddos.
Bidè sa differenzia, bide sas soddisfatziones, sas emotziones-chi podet dare una capaddu. E
pensare chi pro l'allevare, in pratiga, non be-i fit su bisonzu de impinniare riservas mannas de dinari,
sa naschida de unu capaddu cuncurriat a capitalitzare e arricchire su patrimoniu aziendale
rappresentadu da-e su bestiamine e tottu s'isviluppaiat sigundu unu progettu chi miraiat a sa
creschida de s'atzienda de sa familia, in onzi casu, beniant aggiuntas risorsas novas chi restaiant in sa
domo, in sa bidda e no' andaiant fora de Sardinnia. Pro comporare sa Espe, caru Simone, innanti a
tottu bisonzat de aer su dinari a sa manu e de-i cussu dinari inoghe ite che restat? Creo chi andet
derettu pro alimentare s'economia de su Piemonte e de sa Lombardia, regiones galu prus riccas de sa
Saardinnia. Custa paret esser sa logica chi cheret imponner sa modernitzatzione, una logica chi la
faghet a punzos chin su tipu de s'economia ch'amus connottu da-e sos antigos..
Eppuru, chin tottu su ch'est sutzedinde istento a creer ch'in Sardinnia su ruolu de su
capaddu teppat esser avviadu in su caminu de s'esaurimentu. In sa misura de su possibile bisonzat de
fagher carch'isforzu pro lu muntenner in vida. Non podimus ismentigare chi sa Sardinnia est una de
sas regiones inube su ruolu de su capaddu est bistadu prus accurzu e utile a su progressu de sa
sotziedade umana dende atzudos mannos as'isviluppu de s'economia e de sa zivilidade.


In sinniu de riconnoschenzia, bene tiant fagher sos Sardos si si disponzerant a ponner reu carchi
monumentu, carchi museu, a documentare in liberos sos passos prus de importu de sa missione
cumprida da-e custu fenomenu de su renniu de sos animales, una missione isviluppada in unu
percursu de tempus longu mitzas e mitzas de annos. Custa generatzione tevet intender su dovere de
regontare a sos benidores s'istoria bera, su ruolu chi su capaddu at appidu in sos iscenarios de sa
vida umana, de s'economia e de sa zivilidade, unu ruolu, un'istoria chi non podet esser intregada a
s'olvidu
.
Babà', ischides ite bos naro?
- Leeit a narrer Simone pustis de aer iscuitadu chin passione
su contadu de su donnu mannu - "Soe cuntentu meda de sas prestatziones chi m'est dende su
capaddittu meccamcu
ma sas emotziones chi podent dare sos capaddos beros non las podent dare
niunu istrumentu meccanicu produidu da-e sas menzus industrias meccanicas de su mundu. Cussas
emotziones sunt abberu un'atera cosa. Sa letzione chi m'azis dadu oje supra su ruolu ch'ai appidu su
capaddu non l'appo a ismenrigare mai. Occannu
si Andria
s'aamigu caru mi cherferat tenner
cumpannia tio cherrer fagher unu lanziu finas a Sedule pro mi godire s'iscenariu de s'Ardia de Santu
Antine. Si narat chi siat unu de sos ispettaculos prus bellos e emotzionantes chi si ripitint
Sardinnia.

SCHEDA DELL'OPERA
TitoloMURTINEDDA
Sezione
AutoreAntonio Mura
NomeC20060010
Anno2006 
Argomento 
Descrizione
Lingua 
EditorePremio Ozieri
ContributoreTecnoService
Tipo 
Formato 
FontePremio Ozieri
RelazioneConcorso Premio Ozieri 2006 
CoperturaItalia, Sardegna, Logudoro
DirittiComune di Ozieri - Premio Ozieri
Analisi del Testo

Novità

NOVITA'

Epigrafia Giudicale. Sant’Antioco di Bisarcio: un’epigrafe commemorativa (1190-95)

 di Gian Gabriele Cau

 

Il saggio è stato pubblicato in  «Sardegna Antica: culture mediterranee», n. 50 (2016), pp. 35-42.

 

 

In una precedente occasione, sulle pagine di questa rivista, si è trattato di una iscrizione graffita nella chiesa di S. Antioco di Bisarcio, in agro di Ozieri. Si presentò, allora, uno studio sull’epigrafe

NOVITA'

Un inedito simulacro del Cristo Risorto (1780 circa) di Giuseppe Antonio Lonis, nella chiesa di S. Lucia di Ozieri

di Gian Gabriele Cau

 

Nel primo numero della «Voce del Logudoro» di quest’anno (VdL 22 gennaio) si dava notizia di cinque inediti simulacri del patrimonio di arte sacra di Ozieri, attribuiti, sulla base dell’analisi stilistica, a Giuseppe Antonio Lonis concordemente considerato dalla critica il massimo rappresentante dell’arte scultoria in Sardegna della seconda metà del Settecento.

Eventi e Iniziative

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: PREMIASCIONE ONLINE!

SAPADU SU 27 DE FREARZU, A ORA DE SAS 17,00 PREMIASCIONE CUN DIRETTA ONLINE YOUTUBE DE SA 61^ EDITZIONE DE SU PREMIU OTIERI

Pro bider sa diretta clicca custu: Youtube Premio Ozieri

OTIERI: SA PATRIA DE SA POESIA

PRIMO PIANO

SEMIFINALE POETRY SLAM SARDEGNA 2020

col patrocinio del Premio Ozieri di Letteratura Sarda ed il Comune di Ozieri, ospiteremo la Semifinale del Poetry Slam Sardegna.

Venerdì 11 settembre, CAMPETTI SAN GAVINO, ORE 20,00 - Ingresso libero
(ATTENZIONE: IN CASO DI MALTEMPO L'EVENTO SI TERRA' AL TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI")
L'evento è parte integrante del ricco programma della 61^ edizione del premio Ozieri di Letteratura Sarda ed inserito nel cartellone della manifestazione “ESTIAMO IN PIAZZA 2020”, organizzata dal comune di Ozieri.

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: SOS PREMIADOS

PREMIO OZIERI - 61a Edizione 2020

 

V E R B A L E    D E    S A    G I U R I A

 

Sos premiados

Setzione 1 - Poesia Sarda «Antoni Sanna»

  1. Giovanni Fiori: In su montiju meu
  2. Gian Bernardo Piroddi: Comente artizaias tue
  3. Pier Giuseppe Branca: Istadera de su mundu

 

PRIMO PIANO

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA, PREMIAZIONE DEGLI AUTORI E RECITA DEI LAVORI.

OZIERI, SABATO 29 FEBBRAIO 2020 - TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI", ORE 15,30

Ospiti:

i poeti premiati nelle 3 sezioni del bando, Banda Brigata Sassari, Giuseppe Meloni (storico), Salvatore Ligios (fotografo/editore),

Torna all'inizio del contenuto